Rozwój mowy to proces, który przebiega u każdego dziecka w trochę innym tempie. Jednak są pewne sygnały, które mogą świadczyć o trudnościach w prawidłowej artykulacji. Wady wymowy to nie tylko „zabawne przekręcanie słów” – jeśli utrzymują się zbyt długo, mogą wpłynąć na naukę, samoocenę i relacje społeczne dziecka. Warto więc wiedzieć, na co zwrócić uwagę i kiedy skonsultować się z logopedą.
🗣️ Co to są wady wymowy?
Wady wymowy to błędne sposoby wymawiania głosek – mogą dotyczyć ich:
- braku (np. dziecko nie mówi „r”),
- zniekształcenia (np. mówienie „sz” z językiem między zębami),
- zastępowania innymi głoskami (np. zamiast „rower” – „lowel”).
Często pojawiają się naturalnie w procesie nauki mowy, ale powinny zaniknąć w określonym wieku. Jeśli nie – wymagają wsparcia specjalisty.
🔍 Najczęstsze wady wymowy u dzieci:
- Seplenienie (sygmatyzm)
Dotyczy głosek: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż
➡ Przykład: zamiast „słoń” – „śłoń” albo „toń”
➤ Często dziecko wsuwa język między zęby (tzw. seplenienie międzyzębowe). - Rotacyzm (nieprawidłowa wymowa „r”)
➡ Brak lub zniekształcenie dźwięku „r”, np. „lolek” zamiast „rorek”
➤ Głoska „r” powinna pojawić się do ok. 6. roku życia. - Kappacyzm i gammacyzm
➡ Błędna wymowa „k” i „g” (np. „tatka” zamiast „kaczka”, „doda” zamiast „goga”)
➤ Te głoski pojawiają się wcześnie – już ok. 2–3 roku życia. - Jąkanie (niepłynność mówienia)
➡ Powtarzanie sylab, przeciąganie dźwięków, blokowanie się
➤ Jeśli trwa dłużej niż kilka miesięcy lub nasila się pod wpływem emocji, warto skonsultować się z logopedą. - Opóźniony rozwój mowy
➡ Dziecko mówi bardzo mało, nie łączy wyrazów, nie buduje zdań
➤ Może być samodzielnym zaburzeniem lub objawem innych trudności.
📌 Kiedy iść do logopedy? Oto sygnały ostrzegawcze:
- Dziecko po 2. roku życia mówi bardzo mało lub wcale
- Po 3. roku życia nie wymawia większości głosek
- Po 4. roku życia sepleni lub przekręca wyrazy
- Po 5–6. roku życia nie mówi „r”
- Dziecko ma trudności ze zrozumieniem poleceń lub słabo reaguje na mowę
- Pojawiają się problemy z połykaniem, oddychaniem przez usta, ssaniem
🧠 Lepiej sprawdzić za wcześnie niż za późno – szybka reakcja skraca czas terapii!
👪 Jak możesz wspierać dziecko w domu?
- Mów wolno i wyraźnie – dziecko uczy się przez naśladowanie
- Czytajcie razem książki i opowiadajcie obrazki
- Unikaj komentowania błędów typu: „Źle powiedziałeś” – lepiej powtórz poprawnie
- Zadbaj o zdrowie – częste infekcje, przerost trzeciego migdałka czy oddychanie przez usta mogą wpływać na wymowę
- Jeśli masz wątpliwości – skonsultuj się z logopedą, nawet profilaktycznie
✅ Podsumowanie
Nie każda „niewyraźna” mowa u dziecka to powód do niepokoju, ale warto znać etapy rozwoju i reagować, jeśli coś trwa zbyt długo. Im wcześniej rozpoczniemy terapię, tym łatwiej o trwałe efekty – a przy okazji dajemy dziecku pewność siebie i komfort w codziennym funkcjonowaniu.
